Prachtig toch deze foto? Het symbool van het denken in kalmte. Erg mooi, echter, je hebt voor het tot rust brengen van het denken geen mooi landschap nodig al helpt het soms wel. Dat wat we als mensen met de ogen zien blijven indrukken. Daar gaat dit artikel het nu net over. Als je om kunt gaan met de indrukken, neemt harmonie toe.
Dharana, de zesde stap van Yoga
In de rijke tradities van Yoga en meditatie is er een concept dat bekend staat als Dharana. Dit Sanskriet woord verwijst naar de kunst van concentratie en focus. Het is de zesde stap in het 8 voudig pad van Patanjali.
Dharana is een belangrijk onderdeel van Yoga, waarbij het je helpt om de geest te kalmeren en te centreren. Het is een stap op weg naar diepere meditatie, innerlijke rust en uiteindelijk door herhaling eenwording. Dat wat Yoga in de kern is. We schrijven er veel over. Fijn dat je dit artikel leest.
5 stappen leiden tot de zesde. Vrijheid neemt toe.
De zesde stap volgt derhalve op de voorgaande stappen. Het begint met Yama (weigeringen), daarna komen de Niyama (idealen), dan beoefening van Asana (lichaamshoudingen), dan komt Pranayama (energiebeheersing) en de vijfde stap is Pratyahara (terugtrekking/loslaten). Je kunt deze onderwerpen terug vinden in onze blogs voor meer achtergrond.
Stap 6, Dharana bereidt het denken voor op meditatie. Dharana is het stadium van de aandacht te richten op 1 enkel onderwerp. Daardoor zullen wervelingen, veel gedachtevorming en afleidingen verminderen. Als dhyana dan aardig lukt, is meditatie mogelijk geworden, stap 7 en daarna is door veel herhaling van meditatie contemplatie of samadhi mogelijk.
Het vraagt dus regelmatige herhaling van de 3 stappen in meerdere jaren. Raja Yoga is deze drie stappen te beoefenen. Het vraagt behoorlijk veel training. Onze school is specialist op dit gebied. Hieronder zie je Ylvy Vaanholt. Voel maar hoeveel rust de foto uitstraalt.
In de Yoga Sutras van Patanjali, je kunt het artikel hier nog eens teruglezen, die de basisprincipes van Yoga volledig uiteenzetten, wordt dharana beschreven als de zesde stap van het achtvoudige pad van Yoga.
Hoe het 8 voudige pad bekender werd in de wereld.
Een wat modernere naam over dit 8 voudige pad is ook bekend geworden als Ashtanga Yoga. De vormgever van de Ashtanga yogastijl is K. Pattabhi Jois. Hij werd geboren in India in 1915 en stierf in 2009. Jois ontwikkelde Ashtanga Yoga en was een leerling van Sri Tirumalai Krishnamacharya in Mysore, in India in de jaren 1920. De door hem maar voornamelijk door Krishnamacharya ontwikkelde yogastijl heet ook wel ashtanga vinyasa yoga. Ook B.K.S. Iyengar was een student van Krishnamacharya.
Krishnamacharya werd 101, zijn studenten 94 en 96 jaar.
Krishnamacharya besteedde veel van zijn tijd in het reizen door India, met zijn studie van de zes darshana’s of Indiase filosofieën: Vaisheshika, Nyaya, Samkhya, Yoga, Mimamsa en Vedanta. Naast de invloedrijke yogaleraren in onze modere tijden zoals bovengenoemden, behoorden tot zijn studenten, ook Indra Devi en Krishnamacharya’s zoon T.K.V. Desikachar.
Hoewel zijn lessen, yoga over de gehele wereld heeft beïnvloed, heeft Krishnamacharya zelf India nooit verlaten. Hij was de geleerde en de professor, zijn handvol studenten daarentegen werden wereldberoemd. Zeer interessant feit is dat de drie Jois, Iyengar en Krishnamacharya allen rondom de 100 jaar oud zijn geworden.
Yoga heeft blijkbaar een levensverlengende invloed. Mits je het natuurlijk ook op de manier toepast zoals zij aangaven.
Natuurlijk heeft Yoga een veel oudere oorsprong maar is dit de lijn waardoor Yoga algemeen bekend is geworden. Hoe Yoga verder via verschillende kanalen naar het westen kwam. Daar is nog veel meer over te vertellen, dat is een ander artikel.
Waarom is het verstandig het denken te concentreren?
Hoe kan het dan dat het aantal burn-outs en depressiviteit juist toeneemt, terwijl we alles hebben in west Europa wat ons hartje begeert? Het denken is behoorlijk overprikkeld. Er zijn veel te veel indrukken die niet goed verwerkt kunnen worden.
Dit is voor een groot gedeelte de reden van een serie aan neerslachtigheden van allerlei vorm, overwerktheid, en dan toch maar weer doorgaan, met nog meer indrukken en daardoor raakt de buffer van harmonie leeg, de bijnieren steeds te actief, hersenen te overactief en komt het lichaam in de burn-outs. Natuurlijk gaat het wat genuanceerder, in grote lijn zul je het wel herkennen.
‘De laatste 200 jaar is er een enorme toename van indrukken en deze roepen allen een reactie op, dat heet dan stressverwekkers. De menselijke maat die we tot de industriële revolutie wisten te behouden is steeds meer naar de achtergrond verdwenen.
Vanaf de industriële revolutie hebben de ontwikkelingen zich razendsnel opgevolgd, maar we hebben geen tijd gehad om ons voldoende aan te passen. De digitale revolutie die zo’n 40 jaar geleden begon, heeft daar nog een schepje bovenop gedaan.’
Hoe komt het dan dat die digitale revolutie zoveel stress bezorgt? Het zou toch makkelijker moeten gaan?
‘Allereerst nemen we meer informatie tot ons dan ooit tevoren. In vergelijking met 20 jaar geleden komt er dagelijks 20 keer zoveel informatie op ons af. Die informatie verkrijgen we veelal op momenten dat we eerst rust kenden: in de rij van de supermarkt of op het station. Onze hersenen krijgen de hele dag rond de 120.000 prikkels te verwerken, zonder een kleine pauze.’
We verwerken tegenwoordig evenveel prikkels per dag als dat de mensen deden rond het jaar 1800 in een tijdsbestek van een heel jaar. Dat is een zeer groot verschil. Daarnaast brengt de mens een groot deel van de dag zittend door. Gelukkig is het besef aan het groeien dat hier op een natuurlijke manier iets aan te doen is.
De plek van Dharana in Raja Yoga
De belangrijkste en bekendste Sutra uit de Yoga Sutras van Patanjali is
“Yogas citta-vrtti-nirodhah”.
Vertaald betekent dit “Yoga is het stilzetten van de wijzigingen van het denken”.
Waarbij Citta als denkstof wordt vertaald, het is het reservoir van gedachtevormen en ook emoties in het onderbewuste. Een Vritti is een indruk die via het normale bewustzijn binnenkomt. Ze komen binnen via de zintuigen en door de zintuigen te gebruiken.
Er zijn er 10, ze heten karmendriyas en jnanendryas. Nirodhah is het proces van onderdrukken, het verminderen van indrukken, tevens de oefening tot het verminderen daarvan.
De vier woorden beschrijven perfect de essentie van Yoga. Het stilzetten van de wijzigingen van het denken leidt door oefening en herhaling uiteindelijk tot het hervinden van jezelf in een steeds dieper besef. Zelf-Realisatie noemen we het. We vinden zelf realisatie ook terug in de top van de pyramide van Maslov. In Yoga gaan we er vanuit dat juist minder opstapeling er voor zorgt dat we als mens deze top ook daadwerkelijk kunnen bereiken.
Door het toepassen van alle stappen van het achtvoudige pad van Raja Yoga kun je makkelijker zelfrealisatie bereiken. In de opeenvolging van Dharana en Dhyana breng je het denken onder beheersing, waarna je in Samadhi alle wijzigingen van het denken steeds meer stilzet en tot de werkelijkheid kunt doordringen. Die werkelijkheid wordt je steeds meer gewaar en deze is goed te beschrijven als stilte en louter zijn. De onwerkelijkheid is de afgescheiden wereld via zintuigen en de beperking door het denken.
uit De Yogasutra;s van Patanjali, uitgegeven door de Yogaschool. lesboek in docenten 2.
Eerst Dharana en Dyana aanleren, herhalen en daarna uitbouwen
De eerste vijf stappen van het achtvoudige pad van Yoga worden van oudsher Hatha Yoga genoemd. Het is meer dan alleen maar asana training en een grondige voorbereiding. De laatste drie stappen (Dharana, Dhyana en Samadhi) noemt men in het Sanskriet Raja Yoga. Daarna komt Samyama in beeld. Door middel van Samyama kun je van de meest fysieke uitdrukkingsvorm van een object komen tot de werkelijkheid/essentie daarbinnen.
Dit doe je door je aandacht volledig te concentreren op één object en geen afleidingen meer toe te staan, zodat uiteindelijk alleen het object nog overblijft in het bewustzijn. Je verzinkt zodanig in je eigen bewustzijn tot je het niveau bereikt van een hoger en daardoor genoemd goddelijk bewustzijn. Op dit niveau is de essentie van het object te vinden. Je ziet jezelf en de wereld om je heen zoals het in werkelijkheid is. Plato schreef er ook al over. Over wat illusie is en wat werkelijkheid. Het is best een beladen verhaal, lees het maar eens door.
Plato’s allegorie van de grot.
Plato illustreert door mensen te vergelijken met gevangenen in een grot. De gevangenen zien schaduwen op de muur van de grot. Zij beschouwen deze als de echte werkelijkheid. De kenner van de werkelijkheid is de gevangene die voor het eerst voet zet buiten de grot en de echte wereld waarneemt. Vervolgens keert deze terug naar de grot en probeert zijn medegevangenen te overtuigen van het feit dat zij zich bedienen van schijnkennis. Dat wordt hem door zijn grotgenoten echter niet in dank afgenomen, vertelt Plato.
Het betreft een grote grot die met de buitenwereld verbonden is door een gang met een dusdanige lengte dat er geen daglicht in de grot valt. Er zit een rij gevangenen met hun rug naar de ingang en ze kijken naar de achterwand van de grot. Hun ledematen en halzen zijn zo vastgeketend dat ze hun hoofden niet kunnen bewegen en noch elkaar, noch zichzelf kunnen zien. Dit betekent dat ze alleen de wand voor zich kunnen waarnemen. Zo hebben ze hun hele leven gezeten en kennen niets anders.
Achter hen bevindt zich een vuur. Tussen hen en dat vuur staat een blokkade in de vorm van een muur die zo hoog is als een mens. Aan de andere kant van die muur lopen mensen heen en weer met allerlei dingen op hun hoofd, waaronder stenen en houten figuren van mensen en dieren.
De schaduwen van de dingen vallen door het vuur op de wand waar de gevangenen tegenaan kijken. Die wand weerkaatst ook de stemmen van hen die de dingen sjouwen. Plato betoogde dat het enige dat de gevangenen in hun leven waarnemen de schaduwen en echo’s zijn. Ze zullen denken dat deze de realiteit vormen en hun gesprekken zouden over de waarneming van deze realiteit gaan.
Als een gevangene de ketenen zou kunnen afschudden, zou deze door de levenslange ketening in het halfduister zo verkrampt zijn dat het alleen al pijnlijk zou zijn om zich om te draaien, bovendien zou het vuur verblindend zijn.
Volkomen in de war zou de gevangene zich weer willen omkeren naar de wand met schaduwen, naar de realiteit die begrijpelijk is. Als de gevangene uit de grot naar het felle zonlicht zou worden geleid, zou deze pas na lange tijd iets kunnen zien en dat begrijpen. Eenmaal gewend aan de bovenwereld zou de duisternis terug in de grot weer tijdelijk verblindend werken. De ervaringen van de gevangene zouden onbegrijpelijk zijn voor de andere gevangenen, omdat hun taal alleen naar schaduwen en echo’s verwijst.
Dit is een bijzondere kijk op de wereld waarin we al mens leven. Het lijkt erop dat Plato wel enige toegang moet hebben gehad uit de ideeënwereld uit het verre oosten. Hij zei ook:
“Het begin van de wijsbegeerte is de verwondering”
Die verwondering komen we regelmatig tegen als het denken rustiger wordt en de werkelijkheid beter waarneembaar is. We hebben er zeer zeker dharana bij nodig.
Echter, niet zoals we op school met het begrip concentratie zijn omgegaan, het was soms te opgelegd. Nog een probleem was, dat je dingen moest leren die je op dat moment compleet oninteressant vond, daardoor kreeg concentratie een dwingend karakter terwijl het dat van nature niet is. Als je zin hebt aan iets is, de concentratie namelijk er wel. Het is weer terug te brengen tot de natuurlijke staat.
Wat is dan Dharana?
Dharana is afkomstig van het Sanskrietwoord “dhar” wat ‘vasthouden’ of ‘concentreren’ betekent. Het verwijst naar de kunst van gerichte concentratie. Het is de vaardigheid om de geest te richten op één punt van focus. Er is steeds minder afleiding, wat de voorbode is voor de volgende stap: meditatie.
Je past dharana toe als je tot rust bent gekomen. Door de aandacht te richten op één enkel object, verhoog je de kwaliteit van datgene waar je de aandacht op richt.
Wanneer we het denken concentreren en tot rust brengen, kunnen we zonder afleiding onze aandacht daarna op het Zelf richten. Eigenlijk dient het zichzelf aan. Dat is waar je de diepe verrukking, liefde en vrede ervaart, het allerhoogste geluk. De Bhagavad Gita leert ons dat een mens die door Yoga in balans is gekomen, overal en in alles hetzelfde Zelf ziet. Dit is de eenwording waarover in de heilige geschriften geschreven wordt.
“Als de beheerste geest rust vindt in alleen het Zelf en geen enkel verlangen meer kent, dan heb je eenheid met het allehoogste gevonden.”
Hoofdstuk 6, sutra 18 uit Vrijheid volgens de Bhagavad Gita.
Hoe te Beginnen met Dharana, wat motivatie
De Bhagavad Gita geeft steun. In hoofdstuk 6 van de Bhagavad Gita wordt mooi omschreven hoe we innerlijke harmonie kunnen bereiken door middel van meditatie. Krishna benadrukt in dit hoofdstuk het belang van meditatie en geeft duidelijke aanwijzingen hoe we de geest kunnen concentreren. Hij geeft aan in hoofdstuk 6:
“De (beoefenaar) moet tijd nemen om alleen te zijn en zich voortdurend op het Zelf concentreren, meester over lichaam en geest, vrij van verlangens en drang naar bezit.
Om meditatie te beoefenen moet je gaan zitten op een schone plek waar je niet gestoord wordt, niet te hoog en niet te laag, bedekt met een lap, een hertenvel en kushagras.
Concentreer je gedachten op één punt en breng je geest en zinnen onder controle. Nu kun je mediteren om jezelf te zuiveren. Houd lichaam, nek en hoofd rechtop zonder te bewegen en richt je blik op de punt van je neus.”
Hoofdstuk 6, sutra 10 t/m 13 uit Vrijheid volgens de Bhagavad Gita.
Het best is dus alleen zijn in een kamer en gemakkelijk kunnen zitten, zonder afleidingen en met een rechte, ontspannen wervelkolom. Dat kan ook op een stoel. Met “richt je blik op de punt van je neus” wordt bedoeld dat we onze aandacht richten op het voorhoofdcentrum (in het midden van ons hoofd, ter hoogte van onze neuswortel en het ajna chacra).
Een goede voorbereiding is van het allergrootste belang als we succesvol willen mediteren. Matigheid in alles is hierin de sleutel. Eet en slaap niet te veel, maar ook niet te weinig. Vermijd bij alles wat je doet de uitersten, zodat je energie spaart die je kunt inzetten om je op je hoogste doel te richten. Samen mediteren werkt zelf versterkend, aangezien iedere deelnemer met hetzelfde bezig is en daardoor ook dezelfde sfeer ontstaat. De rust is goed voelbaar achteraf.
Een goede voorbereiding is het halve werk, een overzicht
Het beoefenen van Dharana gaat thuis niet helemaal vanzelf. We hebben nogal wat indrukken op een dag die onze van nature kalme geest verstoren. Het is daarom van belang dat we ons wat voorbereiden. Hieronder volgt een stapsgewijze benadering voor het beoefenen van Dharana:
1. De beste voorbereiding voor Dharana is het bewust toepassen van de yama’s en niyama’s in je dagelijks leven. Je probeert het aantal indrukken gedurende de dag al flink te verminderen en je energie te sparen.
2. Vervolgens kies je een geschikte omgeving. Je zoekt een rustige en comfortabele plek waar je niet gestoord wordt. Het kan handig zijn om een speciale meditatieruimte in te richten waar je je terug kunt trekken voor je dagelijkse beoefening.
3. Hier doe je een aantal asana’s. Precies genoeg om tot sattva te komen (de balans tussen tamas en rajas, yin en yang, samentrekkende en uitzettende energie).
4. Wanneer je sattva hebt opgebouwd, neem je een comfortabele zithouding aan. Bij voorkeur op een kussen op de grond of op een stoel met je rug recht en je handen rustend op je knieën of in je schoot.
5. Je sluit zachtjes je ogen om je aandacht naar binnen te richten en externe prikkels te verminderen. Je beoefent misschien eerst één van de pranayama oefeningen, waarmee je toewerkt naar voldoende energie, kracht en vitaliteit voor de meditatie.
6. Vervolgens pas je pratyahara toe op alle prikkels waar een emotionele lading, een oordeel op zit, of dit nou positief of negatief is. Je koppelt los van alle indrukken en prikkels van buitenaf. Niet door het te onderdrukken, maar door het bewust waar te nemen en ten volle, zonder oordeel te accepteren als iets dat er blijkbaar is maar niet van jou is. Pas dan kun je het loslaten en zullen de indrukken en prikkels naar de achtergrond verdwijnen tot je ze niet meer waarneemt.
7. Kies een punt van focus voor je meditatie, in de meeste gevallen een klank of object. Zoals je hebt geleerd van de leerkracht.
8. Richt je aandacht volledig op je gekozen punt van focus. Merk op hoe je geest misschien afdwaalt naar andere gedachten of sensaties en breng vriendelijk je aandacht telkens terug naar je focuspunt. Dit proces heet Dharana.
Zoals je kunt zien gebeurt al het bovenstaande in rust en in stilte.
Wanneer je doorgaat, zul je na verloop van tijd merken dat er minder onderbrekingen optreden in het richten van het gedachteproces. Je hebt na ongeveer 20 minuten pas Dhyana (meditatie) bereikt. Wanneer er door veel oefening uiteindelijk geen enkele afleiding meer is, treedt Samadhi (contemplatie) op. Dit is het ware doorgronden of schouwen. Er is alleen een diepe gewaarwording en je ervaart enthousiasme, liefde, rust.
Variaties op Dharana
Hoewel de concentratie op een specifiek object of punt van focus een veelvoorkomende vorm van Dharana is, zijn er verschillende variaties en technieken die kunnen worden toegepast:
· Trataka op een extern object: dit is een oefening waarbij je de aandacht richt op een vast object, zoals een kaarsvlam of een ander klein object. Trataka kan helpen bij het ontwikkelen van meer concentratie en eenpuntigheid.
· Mantra zingen helpt. Bij deze vorm van het richten van de aandacht herhaal je een mantra, een heilig woord of een zin. Een bekende is aum mani padme hum, met volledige aandacht. De herhaling van de mantra helpt het denken te kalmeren en te concentreren en het brengt meer mentale ruimte. Zingen algemeen werkt ook.
· Visualisatieoefeningen van geometrische vormen kunnen worden gebruikt om de verbeeldingskracht te ontwikkelen en tevens het denkten te richten. Door één beeld of symbool te kiezen waar je volledig je aandacht op richt, kun je uiteindelijk steeds meer één worden met dit onderwerp.
Het is het vermelden waard dat muziek van welke soort dan ook het tegenovergestelde zal oproepen, al vormt klassieke muziek wel een verbindende schakel naar betere eenpuntigheid. Toch is dit alleen maar voorbereiding. De reden is dat muziek emoties oproept en niet de rust van het denken, waar de beoefenaar van dharana juist wel op uit is.
Dharana is daarmee dé voorbereiding voor een goede meditatie en contemplatie.
Waarom Dharana van waarde is
Wat maakt Dharana zo waardevol in ons moderne leven? Overigens is de term mindful ook een manier om betere concentratie te bereiken dat zeker in de kern sterk lijkt op dharana. Het is onduidelijk door de vele uitingen over mindfulness wat het nu precies is, mindful wandelen, mindful stofzuigen. Het zal natuurlijk wel meer in de goede richting komen, aandachtig te zijn. Tevens is het ontdaan van de achtergronden die wel die wel door Thích Nhất Hạnh die mindfulness bekend maakt in het westen, uitvoerig beschreven zijn. Zo herformuleerde hij de 5 leefregels voor leken boeddhisten, ze lijken erg op de yamas, je kunt zien dat ze uit dezelfde bron voortkomen. Nhất Hạnh heeft meer dan 130 boeken gepubliceerd.
In een wereld die vaak wordt overspoeld door afleidingen, waar constante indrukken, prikkels en multitasking de norm zijn, zal Dharana een baken van rust en stabiliteit bieden. Door onze capaciteit voor concentratie te versterken, kunnen we beter omgaan met stress en angst, onze productiviteit verhogen en een dieper gevoel van tevredenheid ervaren in ons dagelijks leven.
We richten onze aandacht volledig op de taak die we aan het doen zijn, zodat we erin opgaan, de taak beter uitoefenen en er een diep gevoel van voldoening en tevredenheid bij krijgen. Of dit nu een taak op je werk is of een van de huishoudelijke klussen. Je brengt in wat je doet meer aandacht. Je ervaart hierdoor overzicht, mentale rust en tevredenheid. De andere indrukken en prikkels gaan meer langs je heen. Je wordt er niet meer zo door gegrepen. Je kent het wel als je aandachtig iets gedaan hebt.
In de drukte van ons dagelijks leven is het gemakkelijk om het belang van innerlijke rust en zelfreflectie over het hoofd te zien. Dharana herinnert ons eraan dat ware vervulling niet te vinden is in externe bezittingen of prestaties, maar in de stilte en sereniteit van ons eigen innerlijke wezen.
Door regelmatig de tijd te nemen om te oefenen en te ontwikkelen, kunnen we een dieper gevoel van vrede en vreugde ervaren, ongeacht de omstandigheden om ons heen. En dat is van grote waarde in onze turbulente maatschappij.
Fysieke, emotionele en mentale voordelen
Naast de mentale voordelen heeft Dharana ook een scala aan voordelen voor onze gezondheid op emotioneel en fysiek vlak. Door onze geest te trainen om zich te concentreren, kunnen we onze cognitieve functies verbeteren, zoals geheugen en aandacht.
We nemen ook beter onze gevoelens, emoties en angsten waar, waardoor we deze met aandacht kunnen onderzoeken en tijdig kunnen bijsturen. Hierdoor kunnen we stress verminderen en een gevoel van innerlijke vrede ervaren. Het kan ook helpen bij het verminderen van chronische pijn, het verbeteren van de slaapkwaliteit en het versterken van het immuunsysteem.
Op een dieper niveau opent dharana de deur naar spirituele groei en zelfontdekking, waardoor we een dieper begrip kunnen krijgen van onszelf en onze relatie tot de wereld om ons heen.
De uitdagingen van Dharana
Hoewel Dharana eenvoudig lijkt in de praktijk, is het niet altijd gemakkelijk. Onze geest is vaak onrustig en onvoorspelbaar, en het kost tijd en toewijding om de vaardigheid van concentratie te ontwikkelen.
Het is belangrijk om geduldig te zijn en niet ontmoedigd te raken door tegenslagen. Ook frustratie wanneer Dharana even niet lukt, is een afleiding. Net zoals bij elke vorm van oefening, zijn consistentie en doorzettingsvermogen de sleutels tot succes. Blijf het dus trouw toepassen en je zult merken dat het je steeds beter en langer lukt om je aandacht te concentreren op één onderwerp.
Dus, waar wacht je nog op? Neem een paar momenten van je dagelijkse routine om te zitten, te ademen en je geest te kalmeren. Ontdek de kracht van Dharana en laat het je begeleiden op je reis naar innerlijke rust en vrede.
De Raja Yoga opleidingen die we geven
Natuurlijk helpen we je bij het prachtig proces dat Yoga heet. Wij onderwijzen Raja of Koninklijke Yoga, want het is zeer oud en het is de oorspronkelijkste, zuiverste vorm van Yoga. Raja Yoga is duizenden jaren oud en nog steeds actueel. Het beschrijft een methode van 8 stappen waarmee je tot op hoge leeftijd een gezonde geest in een gezond lichaam ontwikkelt.
De yoga-opleiding is gebaseerd op de Yoga Sutra’s van Patanjali. Patanjali heeft acht logische stappen naar zelfrealisatie geformuleerd. Door deze 8 stappen regelmatig te oefenen onder de ervaren leiding van een leraar zul je steeds meer de complexiteit van jouw leven ontrafelen en de oorspronkelijke eenvoud weer gaan herkennen.
Je zult leren om helder naar jouw eigen situatie te kunnen kijken en op basis van jouw eigen inzicht zonder twijfel en vrij van stress knopen door te hakken en consequent te handelen in lijn met wat je echt wilt. Dat geeft een enorm bevrijdend en daadkrachtig gevoel. De beoefening van Raja Yoga zorgt ervoor dat je bekwaam en op meerdere gebieden in je leven meer harmonie gaat ervaren.
Een gezond lichaam
Door de beoefening van Raja Yoga wordt je lichaam sterker, soepeler en gezonder. Eventuele pijn of klachten nemen af, je voelt je snel goed.
Rust en meer helderheid in het denken
Door de beoefening van concentratie en meditatie zal je meer rust en helderheid krijgen. Je leven wordt overzichtelijker en je zult minder druk en stress gaan ervaren.
Vrijheid en gelukkig zijn
Waar velen op zoek zijn om geluk buiten zich te vinden ga je door de beoefening van Raja Yoga naar binnen, de plek waar dit geluk altijd al aanwezig was.
Het is mogelijk om Raja Yoga te volgen in een opleidingsvorm waarbij je wekelijks lessen volgt in Enschede, verreweg het beste. Het is ook mogelijk om maandelijks lessen te volgen. Dit is vooral handig voor mensen die verder weg wonen.
Tijdens een kennismakingsgesprek kun je aangeven waar je voorkeur ligt. Al onze lessen zijn uitdagend en tegelijkertijd is er een zachte en vriendelijke aanpak en daarmee zijn de lessen geschikt voor iedereen die er zin in heeft en wil oefenen en begrijpen.
Interesse in de opleiding Raja Yoga gekregen? Kom dan graag eerst naar een kennismakingsgesprek. Tot dan.
