Hatha Yoga is een prachtig doordacht systeem van Zelfontwikkeling

Ha betekent zon en tha betekent maan. Het gaat bij Hatha Yoga om het in evenwicht brengen van de dualiteit die bestaat uit 3 krachten of guna’s. Je merkt dat ook direct na de les of een oefensessie. Je voelt je evenwichtiger. Deze guna’s of elkaars tegengestelde, complementaire krachten zijn bekend in allerhande verschijnselen in de wereld en ook in het menselijk lichaam. Voorbeelden hiervan zijn de dag en de nacht, inspanning en ontspanning, eb en vloed, vrouwelijk en mannelijk, shiva en shacti, biceps en triceps, serotonine en melatonine, gezondheid en ziekte en ga zo maar door.   

De beoefening van hatha yoga brengt je naar een steeds groter evenwicht. De wereld om ons heen en alles wat we kennen bestaat uit energie volgens de natuurkunde. Jij bestaat ook uit energie van verschillende soorten volgens de biologie. De wetenschap van yoga vermeld dit ook, evenals de samkhya filosofie. 

Dat wat we menselijke energie of vitale energie noemen, kan in balans zijn of juist niet. Door Hatha Yoga te beoefenen en erover te leren, komt er meer kennis en ook ervaring omtrent de werking van energie in jouw lichaam. Je leert om onder steeds meer omstandigheden naar herstel toe te werken, herstel van het evenwicht. Je hebt beide polen in je en de kunst is om hier een staat van harmonie in te verkrijgen. Een voorbeeld om het te verduidelijken: 

Je spant je langdurig in en neemt geen tijd voor rust en ontspanning. Er komt een moment dat dit niet meer vol te houden is. Indien jij niet ingrijpt, grijpt het leven voor je in en kom je gedwongen tot stilstand door grote vermoeidheid of ziekte. Misschien wel herkenbaar, want alleen maar ‘’doorgaan’’ en de accu raakt leeg. Wanneer je beide polen in je leven weer respecteert dan ondervind je ook van beide de voordelen. Zowel activiteit als ook rust in de dag. In yoga noemen we deze evenwichtige toestand die optreedt Sattva. Het bewustzijn wordt dan stabiel. Het is door iedereen te leren hoe je dit kunt doen.  

Bestaat Hatha Yoga alleen uit het rekken en strekken van het lichaam?

Als we denken aan Yoga denken veel mensen aan het doen van fysieke oefeningen. Oorspronkelijk is het doen van die fysieke oefeningen slechts een onderdeel van een groter systeem. Yoga betekent namelijk verbinding tussen alle delen. Daar is meer voor nodig dan alleen de fysieke houdingen. Met verbindingen maken wordt de verbinding bedoeld tussen het fysieke lichaam, de emoties, de gedachten en ook de hogere bewustzijnsgebieden waar ruimte en overzicht bestaat. Nog veel meer trouwens maar daar zijn andere artikelen voor die we publiceren.

Om goede verbinding te bereiken bestaat Yoga als een eeuwenoud systeem. Aangezien het zo goed werkt heeft het de tand des tijds ruimschoots doorstaan. Voor de boekdrukkunst is kennis over yoga mondeling doorgegeven. Op een gegeven moment werd deze toch opgeschreven. We kennen een bekende ziener en zijn naam is Patanjali. Deze geschriften worden de Yoga Sutra’s van Patanjali genoemd. Een ander werk is de Hatha Yoga Pradipika (een pradipika is een handboek)

Hatha Yoga, zo lezen we in dat werk, legt de focus op de eerste vijf stappen van het achtvoudige pad om zo een gedegen fundament te vormen voor de meer innerlijke en laatste drie stappen van Raja Yoga. Zo zie je dat Hatha Yoga en Raja Yoga onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Patanjali geeft dat ook aan. 

Het achtvoudige pad van Patanjali bestaat uit:

• Yama’s – weigeringen
• Niyama’s – idealen
• Asana’s – fysieke oefeningen
• Pranayama – energiebeheersing
• Pratyahara – onthechting
• Dharana – concentratie
• Dhyana – meditatie
• Samadhi – contemplatie

Je ziet ze hier in een diagram. 

Stap 1 of Yama’s worden ook wel weigeringen genoemd. Je weigert dat je geleefd wordt, het is de bedoeling dat je gaat leven. Je roept letterlijk een halt toe, in gedachten, woorden en daden. Je bouwt hierdoor ruimte in om bewustere keuzes te gaan maken. De Yama’s maken je bewust van onbewuste gewoontes die jouw vrijheid beperken: geweld, leugens, diefstal, verspilling van energie en de opstapeling van begeertes. Door een juist begrip over deze vijf yama’s, die vaak iets anders zijn dan ze in eerste instantie lijken, zul je een toename aan rust en ruimte in het leven ervaren. 

Stap 2 of de Niyama’s geven vervolgens nieuwe richting en zingeving. Het zijn er wederom maar vijf: zuiverheid, tevredenheid, soberheid, zelfstudie en overgave. De yama’s en niyama’s zijn niet voor niets de eerste twee stappen in het achtvoudige pad. Bij iedere volgende stap is het ook van belang dat je de yama’s en niyama’s respecteert. Dit schenkt diepte, stabiliteit en veiligheid in de verdere beoefening. Natuurlijk krijg je uitgebreide uitleg in de lessen die we onderwijzen over yama en niyama. Zo blijf je vakkundig oefenen en zijn er ook nooit blessures. Door tevredenheid [ontstaat] het allerhoogste geluk. Sutra II.42. Het is zo mooi dan de effecten zo duidelijk zijn weergegeven in de Yogasutra’s. 

Stap 3 zijn de asana’s of lichaamshoudingen.  Asana’s maken iemand standvastig, vrij van ziekten en soepel van beweging. B.K.S. Iyengar geeft in zijn veel belezen boek Yoga Dipika een exacte beschrijving van wel 400 verschillende asana’s of yogahoudingen. Er zijn ondertussen wel duizenden varianten van deze lichaamshoudingen te vinden, het internet staat er vol mee. Een valkuil kan zijn dat asana een doel op zich lijkt te worden. Het is belangrijk om het ware doel van asana voor ogen te houden en dat is niets anders dan een voorbereiding op het lang stil kunnen zitten in meditatie. Het lichaam dient daarvoor wel een in tiptop staat te zijn. Dat brengt Hatha Yoga zeer zeker. De heer Iyengar is 95 jaar geworden. Zijn leraar Krishnamacharya 101. 

Stap 4 is Pranayama. Energiebeheersing vormt de volgende techniek. Je kent prana yama oefeningen misschien wel als ademhalingsoefeningen. En die werken allen prima. Echter gaat pranayama dan wel verder dan alleen de fysieke ademhaling, je kunt de oefeningen ook energetisch uitvoeren waardoor de effecten nog dieper en subtieler doorwerken. Vele klassieke overleveringen zijn alleen esoterisch te benaderen.

Dit geldt ook voor de Hatha Yoga Pradipika. Het is een klassiek geschrift in het Sanskriet over hatha-yoga, geschreven door Swami Swatmarama. Het wordt ook wel eens de ‘bijbel’ van hatha yoga genoemd. Zeer uitgebreid zijn hier de kriya’s (reinigingshandelingen), pranayama’s (energiebeheersing) en mudra’s (energiezegels) omschreven. Dit betreft verschillende energetische oefeningen voor een betere  doorstroming van de energiekanalen die nadi’s heten. De 72.000 nadi’s zijn terug te voeren naar twee hoofdnadi’s Ida en Pingala. Wanneer deze twee volledig in evenwicht zijn noemen we dit het opengaan van het sushumna kanaal, oftewel de doorstroming van levensenergie is volledig open en vrij van verstoringen. Dat klinkt meer dan interessant! 

Stap 5. Pratyahara, is de volgende vaardigheid. Vertaald betekend pratyahara  onthechting en dat is het terugtrekken van de zintuigen naar binnen. Onthechting is nodig om steeds meer en meer naar binnen te kunnen keren en de diepten van je wezen te ontdekken. Wanneer de zintuigen te veel indrukken opnemen gedurende de dag, zorgt dit voor onrust en afleiding. Het yoga proces maakt je tevens gevoeliger, ook hierbij is het belangrijk te kunnen loslaten en te onthechten. Dat is allemaal te leren. 

Deze vijf stappen samen vormen Hatha Yoga

Bij beoefening hiervan ontstaat van nature de wens om je nog meer te richten op de drie laatste innerlijke stappen oftewel Raja Yoga. Dharana (concentratie), Dhyana (meditatie) en Samadhi (eenwording) met als doel zelfrealisatie en totale bevrijding. Hier is natuurlijk behoorlijk wat oefening voor nodig. De beoefenaar van yoga wordt een sadhaka genoemd. De term yogi, welke je hedendaags vrij veel ziet voorbijkomen, is van oorsprong een zeer hoge titel en verwijst naar iemand die de staat van eenwording heeft gerealiseerd. Binnen de yoga traditie gaat de overlevering altijd van leraar op leerling. Het is ook het beste om een kundige leraar te zoeken wanneer je yoga wilt gaan beoefenen.

Hoe lang bestaat Hatha Yoga?

Het is niet bekend hoe oud Hatha Yoga precies is. In de oude geschriften zoals de Upanishads worden al referenties gegeven dat Hatha Yoga welbekend was ruim voor die tijd. We vinden ook aanwijzingen in de Harappabeschaving, Harappacultuur of de Indusbeschaving was een beschaving uit de bronstijd in het zuiden van Azië (ca. 3200-1900 v.Chr.), die zich kenmerkte door de bouw van strak geplande steden en het Harappaschrift. De belangrijkste vindplaatsen zijn Harappa en Mohenjodaro, terwijl het verspreidingsgebied vooral de vlakte van de Indus en de zijrivieren was, met uitlopers aan de kust en langs de loop van de Ghaggar-Hakra.

De Harappabeschaving was samen met die van Mesopotamië en het Oude Egypte een van de eerste hoogontwikkelde beschavingen ter wereld. Mesopotamië en Egypte hadden wel iets eerder steden dan de Harappabeschaving, maar daar staat tegenover dat de Harappabeschaving het grootste verspreidingsgebied had. Hoewel het oude schrift van deze cultuur niet is ontcijferd, legt archeologisch onderzoek geleidelijk het unieke karakter van deze samenleving bloot door middel van gedetailleerde studies van haar steden en architectuur, de organisatie van technologie en handel, haar zelfvoorzienende economie en een breed scala aan symbolische kunst en ornamenten.

Voorgevormde tabletten van Trench 11 hebben soms afdrukken aan één, twee, drie of vier zijden. Deze groep vormtabletten toont de complete set motieven. De ene kant bestaat volledig uit script en heeft zes karakters, waarvan de eerste (helemaal bovenaan) een soort dier lijkt te zijn. Een tweede zijde toont een menselijke figuur die worstelt met een stier met korte hoorns. Achter het individu is een kleine plant met minstens zes takken te zien. Het derde paneel toont een figuur zittend op een charpoy of troon in een yogapositie, met de armen op de knieën. Op sommige afdrukken zijn sporen van een hoofdtooi en lang haar zichtbaar. Een tweede persoon, ook met lang haar en met armbanden, zit op een korte kruk rechts van de persoon op de ’troon’. 

Wat we wel kunnen zeggen is dat Hatha Yoga al vele millennia meegaat en de grillen en tendensen van de tijd heeft overleefd. Yoga komt van oorsprong uit India en is rond 1890 naar het westen gekomen waar het langzaam tot bloei kwam. In de periode van 1960 en 1970 nam de populariteit in een hoog tempo toe ten tijde van de new-age beweging waar er een grote belangstelling ontstond voor oosterse leerstelsels. 

Wat zijn de effecten van Hatha Yoga op korte termijn?

Hatha Yoga geeft een erg gezonde basis voor je leven. De fysieke houdingen zorgen ervoor dat je sterker en soepeler wordt, eventuele klachten die je hebt nemen af. Daarnaast gaat de energiehuishouding beter functioneren, je zult meer vitaliteit gaan ervaren. Je voelt je meer ontspannen. Verder ontwikkel je ook rust en helderheid door de concentratieoefeningen. Hatha Yoga is een erg goede basis voor een gezond leven. Indien je dit op de juiste manier en met regelmaat beoefent biedt het een stevig fundament voor je verdere innerlijke reis. Het is bijzonder dat ook de slaap aanmerkelijk verbeterd al op zeer korte termijn of na 4 lessen. 

Wat zijn de effecten van Hatha Yoga op lange termijn?

In de Hatha Yoga Pradipika vinden we bij nr. 79: 

De kenmerken van [volmaaktheid in] Hatha Yoga zijn: 

• slankheid van het lichaam 
• klaarheid in het gelaat 
• openbaring van het innerlijk geluid (Nāda). 
• zeer heldere ogen 
• vrij zijn van alle ziekten 
• beheersing over het zaadvocht 
• versterking van het [verterings-]vuur en volledige zuivering van de Nādī’s.

De Nadis zijn de energiekanalen, als deze goed schoon zijn zal de mens zal zeer vitaal en gezond zijn. Het kost enige jaren van oefening maar dan heb je ook een stralende gezondheid. 

Referentie volgens de Shiva Samhita –Volgens de Shiva Samhita zijn er van de 72.000 nadi’s er 14 belangrijk en onder hen zijn dan de drie hoofdstromen de belangrijkste. Deze nadi’s zijn Ida, Pingala en Sushumna. Ida ligt links van de ruggengraat, Pingala ligt aan de rechterkant van de ruggengraat. Sushumna loopt langs het ruggenmerg in het midden door de zeven chakra’s. Wanneer de kanalen worden gedeblokkeerd door de werking van yoga, kan de de kundalini-energie beter door de sushumna stijgen vanaf de basis van de ruggengraat omhoog. Daarom spelen Nadi’s een zeer vitale rol in yoga, aangezien veel van de yogapraktijken, zoals Shatkarmas, Mudra’s, Pranayama en Bandha, bedoeld zijn om de nadi’s te openen. We moeten weten dat het uiteindelijke doel van yogapraktijken is om prana in de Sushumna nadi te leiden om de Kundalini in staat te stellen op te stijgen om bevrijding te bereiken.

Kun je Hatha Yoga met sport vergelijken?

Hoewel de fysieke houdingen aan de buitenkant nog wel eens willen lijken op sport, is niets minder waar. Sport is een andere lichaamsbeheersing met een vaak competitief doel. Het doel van yoga echter is verinnerlijking, letterlijk in een woord eenwording. De vele menselijke systemen zijn goed op elkaar aangesloten, bloedsomloop, zenuwstelsel, spijsvertering om er een aantal te noemen. De fysieke houdingen hebben volgens de overlevering als doel dat je goed en lang kunt mediteren. Wanneer je in een gezonde conditie verkeerd valt het lichaam gewoonweg minder op en kan de beoefenaar de aandacht richten op diepere lagen van bewustzijn. 

Tegenwoordig is de klassieke overlevering in vele yogastudio’s en sportscholen helaas vertroebeld en worden de asana’s (lichaamshoudingen) als een veredelde gymnastiek uitgevoerd. Men ziet dan wel de waarde er van in, toch het doel niet. En dan stop je er na een tijdje mee.  

Hatha Yoga wordt ook wel eens onterecht poweryoga of yang yoga genoemd, als de tegenhanger van yin yoga. In het begin van dit artikel heb je kunnen lezen dat Hatha zon-maan betekend. Oftewel het evenwicht maken tussen yin en yang of tamas en rajas. Hatha Yoga is echter zeer compleet. Het brengt de mens die het toepast steeds weer richting de natuurlijke en harmonieuze staat. Ben je heel krachtig, dan breng je ook meer zachtheid in de beoefening. Mis je kracht, dan breng je juist meer kracht in. Het belangrijkste is dat iedere oefening die je doet een toegevoegde waarde heeft voor jou op dat moment.

Dit maakt de beoefening van Hatha Yoga dan ook geschikt voor iedereen. Voor kinderen is trouwens spelen, rennen en klimmen het beste. Daarna vanaf 15 jaar kan iedereen met Hatha Yoga beginnen. Dat kan tot zeer oud, voor beginners en gevorderden. De weg naar eenwording is voor iedereen weggelegd, niet alleen voor een select groepje. Je volgt hierin de eigen weg en focust op het eigen proces. Vergelijkingen met anderen leidt alleen maar af.

Wat is het doel van Hatha Yoga?

Zoals de eerste twee sutra’s in de Hatha Yoga Pradipika helder aangeven, heeft Hatha Yoga als doel het bereiken van Raja Yoga. Natuurlijk gaat dit gepaard met mooie effecten gedurende de reis naar eenwording en de kwaliteit van het leven neemt toe.

1. Ik groet de oorspronkelijke heer (Shiva), die de Hatha Yoga wetenschap onderwees, de trap voor hen die de verheven Raja Yoga wensen te bereiken.

2. De yogi Svatmarama (de samensteller van de hathayogapradipika), die zijn heer en meester heeft gegroet, onderwijst de Hatha Yoga wetenschap enkel voor het bereiken van Raja Yoga.

Daarom ligt de nadruk van de lessen die De Yogaschool geeft op Raja Yoga. We noemen dit opleidingen omdat ze dat ook zijn. Je wordt niet alleen een goede beoefenaar maar kunt ook een leerkracht worden. Het doel van Raja Yoga is om stap 8 of Samadhi te bereiken. Zie voor meer informatie onze site. Hatha yoga is daar zeker bij nodig. 

Waarom geeft de Yogaschool Hatha Yoga?

We hebben door de vele jaren heen ervaren dat Hatha Yoga een mooi fundament biedt om naar Raja Yoga toe te werken. Het is onlosmakelijk met elkaar verbonden. Je kunt direct met de complete Raja Yoga opleiding starten en tegelijkertijd is het ook mogelijk om eerst hatha yogalessen te volgen. Je volgt je eigen tempo hierin. We bieden Hatha yogalessen zowel in het Nederlands als Engelstalig aan. We geven meer dan 20 Hatha Yogalessen per week op verschillende dagdelen en tijdstippen. Natuurlijk is er een gratis proefles. We heten je van harte welkom. Bekijk voor meer informatie onze website www.yogaschool.nl