Voor mensen die het nooit hebben ervaren is het moeilijk voor te stellen hoe diep het lijden door depressie kan zijn voor mensen. Het is een gemoedstoestand die verlammend kan werken en bij sommige mensen is het een terugkerend patroon in hun leven van diepe dalen, afgewisseld door pieken of hoogvlaktes. Vanuit de yogaleer is het een zeer relevante vraag hoe depressieve mensen het beste begeleid kunnen worden naar een situatie waarin zij zichzelf uit de neerslachtigheid kunnen bevrijden. In het algemeen wordt gesproken van een depressie “indien er sprake is van een voortdurend aanwezige neerslachtige stemming die langer dan twee weken duurt en niet vanzelf verdwijnt.” Dat zegt nog niets over de vraag hoe een depressie ontstaat. Het ene individu reageert heel anders op tegenslag dan het andere. Dus laten we eens vanuit een yogaperspectief kijken naar het ontstaan van een depressie om vanuit dat inzicht een mogelijke uitweg te beschrijven.

In wezen ontstaat een depressie vanuit een uitzichtloze onvrede met de eigen persoonlijkheid. Je bent niet tevreden met jezelf en ziet geen mogelijkheid om dat te veranderen. Daardoor ga je zoeken naar uitwegen in allerlei soorten afleidingen. Dat kan lopen van redelijk constructieve intenties zoals zeer gedisciplineerd gedrag en drukte (vluchten in werk bijvoorbeeld) tot destructieve intenties als verslavingen en erger. En als al die uitwegen niets blijken te brengen vallen mensen vaak terug in passiviteit en nihilisme. Dat dit geen zeldzaam probleem is blijkt uit het feit dat meer dan 1 miljoen mensen in Nederland antidepressiva krijgen voorgeschreven. Voor die mensen geldt dus dat medisch specialisten van menig zijn dat deze mensen zonder medicijnen niet op eigen kracht uit hun dal zouden kunnen komen. Er zit een tweeledig probleem aan al die medicijnen:

1. Het maakt mensen afhankelijk van een middel. Het middel als zodanig draagt niet bij aan het wegnemen van de oorzaak van het probleem. Het vergroot de afhankelijkheid en verkleint dus de vrijheid zonder een structurele oplossing te bieden. Het toedienen van antidepressiva komt voort uit de gedachte dat een gebrek aan de neurotransmitters serotonine en noradrenaline neerslachtigheid veroorzaakt. Door deze lichaamseigen stoffen toe te dienen wordt een opwekkend effect op de stemming bereikt. Maar de afhankelijkheid van medicijnen als zodanig heeft een ongunstig psychisch effect. De tijdelijke verbetering heeft geen positieve uitwerking op het zelfbeeld, terwijl daar de wortel van het probleem ligt.

2. Daar komt nog bij dat het toedienen van noradrenaline is niet vrij van bijwerkingen. Het is een stresshormoon en langdurig gebruik kan ernstige gevolgen hebben.

Het is dus veel constructiever om op eigen kracht de hormoonhuishouding weer op orde te krijgen. Het is niet ingewikkeld om de productie van serotonine door de schildklier en noradrenaline door de bijnieren op natuurlijke wijze te stimuleren. Alle Asanas dragen bij aan het herstel van jouw natuurlijke hormonale balans. Er zijn vele asanas die specifiek positieve uitwerking hebben op de nieren en bijnieren (alle hoofd- en schouderstanden, maar ook Pachimottan en Urdhva Mukha Svan bijvoorbeeld). De productie van serotonine is in belangrijke mate afhankelijk van de aanwezigheid van melatonine (het slaaphormoon) in het bloed. Goed en energiek wakker worden ’s ochtends en daar de tijd voor nemen is een investering die de hele dag vruchten afwerpt. Surya Namaskar (de Zonnegroet) is bijvoorbeeld een uitstekende manier om de boel ’s ochtends goed op gang te brengen, maar ook Prasarita Paddotan kan een belangrijke bijdrage leveren. Ook Halasana (de ploeg) heeft een positieve uitwerking op de schildklier.

Het is belangrijk om te beseffen dat depressieve gevoelens een symptoom zijn van een bewust gevoel van afgescheidenheid. En daar zit ook direct de sleutel naar een oplossing. Totaal onverschillige en oppervlakkige mensen zijn niet erg ontvankelijk voor depressie. Het verlangt een bepaalde mate van inzicht om neerslachtig te worden. Depressieve mensen hebben beseft dat hun persoonlijkheid op dit moment niet goed is ontwikkeld om diepere verlangens te realiseren en weten zich geen raad met dat inzicht. Om hierdoorheen te komen is het van groot belang om te accepteren dat de persoonlijkheid een variabele is en geen constante. Je kunt werken aan je persoonlijkheid, zodat het een geschikter kanaal wordt voor jouw diepe verlangens! Door de neerslachtigheid toe te laten en te zien als een springplank voor een leerervaring en vandaaruit serieuze zelfstudie te verrichten kunnen diepere zielsverlangens worden gerealiseerd en kan helderheid van geest worden ontwikkeld. Die helderheid toont hoe de persoonlijkheid effectief kan worden ingezet voor het hogere doel. Dan wordt de band tussen Ziel en persoonlijkheid weer in harmonie gebracht en is standvastigheid en zelfacceptatie het onvermijdelijke positieve gevolg.

Om dat planmatig op te bouwen is het belangrijk om langzaam maar zeker onderstaand stappenplan te doorlopen.

1. Ontwikkel richtlijnen en idealen voor jouw leven. Het is altijd belangrijk om een helder moreel kompas te hebben, maar in een fase van neerslachtigheid en persoonlijke onzekerheid helemaal. De Yamas en de Niyamas geven de benodigde aanwijzingen.

2. Kom in beweging. Bouw ritme op in fysieke activiteit, bijvoorbeeld met de genoemde Asanas. Elke dag een beetje meer, tot je een gevoel van fysieke vitaliteit terug hebt gevonden. Put zelfwaardering en respect uit die prestatie. Eet gezond. Doe alles om eerst fysiek weer vitaal en gezond te worden, dan groeit de wilskracht. Hier zit een ogenschijnlijke tegenstelling in, want de meeste mensen die zich depressief voelen hebben hier helemaal geen zin in. Vaak hebben ze dus een duwtje in de rug nodig van iemand die ze vertrouwen. Dit zijn de momenten dat liefde en vriendschap er extra toe doen.

3. De derde stap is een proces van letterlijke ont-moeting en her-innering. Zorg dat je jezelf bevrijdt van jouw overtuiging dat je pas goed genoeg bent als je van alles gepresteerd hebt. Herinner je wat echt belangrijk is. Je hebt het altijd geweten, maar het is ondergesneeuwd. Uiteindelijk gaat het allemaal om liefde en vrijheid. Dat zijn de twee zaken die je zelf altijd wilde en die je iedereen toewenst. Zelfstudie door meditatie is in deze fase van groot belang. Daardoor kun jij jouw overtuigingen bewust maken en gaan herkennen welke schadelijke patronen jij door die overtuigingen steeds weer herhaalt.

4. De vierde stap is dat je langzaam maar zeker je leven gaat inrichten in harmonie met jouw nieuwe inzichten, zodat jouw eigen leven steeds meer een reflectie wordt van jouw idealen en jij vanuit tevredenheid naar jouw eigen handelen kunt kijken.

Het achtvoudige pad van Raja Yoga leert je om op een volstrekt logische en consistente manier aan jouw eigen ontwikkeling te werken. Van welke kant je er ook naar kijkt, er is geen speld tussen te krijgen. Blijf oefenen.

Veel succes.

In onze opleiding leer je op de juiste manier te mediteren, zodat je het zelf toe kunt toepassen.

Interesse? Je bent van harte welkom voor een persoonlijke kennismaking.

Wij waarderen het als je deze blog deelt met anderen.